Over creationisme in de spelling

Dit stukje gaat over creëren. Daarmee bedoel ik niet het creëren waaraan de godheid zich volgens het gelovige deel van de wereldbevolking bezondigd heeft. Vergeef me de woordspeling.  
Nee, ik moet even iets kwijt over de spelling van het werkwoord creëren en het nut van de puntjes op de letter e.

Behoorlijk wat Nederlandse woorden hebben een deelteken of trema. Het woord zegt het zelf: het deelteken maakt je duidelijk dat je een opeenvolging van klinkers niet als één langgerekte klank mag lezen. 
Twee e's na elkaar lees je doorgaans immers als een lange e. Plaats je puntjes op de tweede e, dan maak je duidelijk dat je de klank onderbreekt (of in tweeën deelt). Vergelijk de uitspraak van lees, veel, heel of keel met de uitspraak van de dubbele e in creëren en je merkt het meteen.

Niet te vergeten:

De puntjes komen op de e die volgt op de klankonderbreking.
Dus:
creëren >> de onderbreking komt na de eerste e, voor de tweede
gecreëerd >> de onderbreking komt ook hier na de eerste e
tweeën >> de onderbreking komt na de tweede e

Er staan geen puntjes wanneer de klinkergroep nooit als één langgerekte klank kan worden gelezen.
Dus:
creatie >> ea kun je niet als één enkele klank lezen

Je gebruikt de puntjes enkel binnen de woordgrens. Over de woordgrens heen schrijf je een streepje.
Dus:
mee-eten >> mee en eten zijn twee woorden
creëren >> je kunt creëren niet in twee woorden uitsplitsen

Zijn er uitzonderingen en speciale gevallen? 

Ja, we hebben het hier immers over de spellingregels voor het Nederlands ...
Ik houd ze voor later. Moeilijk verteerbaar voedsel mag je slechts in kleine porties eten.

Waarom staan er twee e's in creëren en drie in gecreëerd?

Dat heeft te maken met open en gesloten lettergrepen.
Open lettergrepen zijn lettergrepen die eindigen op een klinker. Gesloten lettergrepen eindigen op een medeklinker. Aap bijvoorbeeld is een gesloten lettergreep, ma is een open lettergreep.  

Neem een aspirientje en volg even mee:

In creëren heb je de open lettergreep cre, die gevolgd wordt door de open lettergreep e. 
Dus: cre-e-ren
In een open lettergreep schrijven we een lange klank enkel. Er moet dus maar één letter e in de lettergrepen cre en e staan.

In gecreëerd wordt de open lettergreep cre gevolgd door een gesloten lettergreep eerd. 
Dus: ge-cre-eerd.
In een gesloten lettergreep schrijven we een lange klank dubbel. Daarom staan er twee e's in eerd.

Zijn daarmee al je besognes van de baan?

Wel, je zou de vraag kunnen stellen waarom zee en mee een dubbele e krijgen, ook al zijn het woorden die bestaan uit een open lettergreep.
Zoek niet verder: het heeft te maken met het feit dat je het onderscheid moet kunnen maken tussen ze en zee, of me en mee. 

Is er een moraal aan dit verhaal?

Willem Kloos schreef dat hij een god was in het diepst van zijn gedachten. Het is duidelijk dat de man nooit de spellingregels voor het Nederlands heeft moeten creëren.